Μιλώντας για ακρίβεια στους μηχανισμούς ρολογιών θα πρέπει να αναφερθούμε φυσικά και στους παράγοντες που την επηρεάζουν.
Ο μηχανισμός ενός μηχανικού ρολογιού είναι ένα μικροσκοπικό αλλά περίπλοκο σύστημα εξαρτημάτων τα οποία, σε απόλυτη αρμονία, λειτουργούν ομαλά. Τα εξαρτήματα αυτά, ντελικατα όπως είναι (ειδικά αυτά του μηχανισμού διαφυγής),
επηρεάζονται από εξωτερικούς παράγοντες, όπως κραδασμοί, υγρασία, μεταβολές θερμοκρασίας... Όμως την σημαντικότερη επιρροή την έχει η θέση του ρολογιού, είτε στον καρπό , είτε εκτός καρπού. Η θέση του ρολογιού καθορίζει το πώς η βαρύτητα επηρεάζει τα κινούμενα μέρη του μηχανισμού και ειδικότερα το σύστημα διαφυγής (escapement).
Με άλλα λόγια, η χρονομετρία του ρολογιού μεταβάλλεται ανάλογα με την θέση του, εάν είναι "ξαπλωτό" ( dial up) ή στο πλάι ( crown up/down). Αυτή η αλλαγή στην χρονομετρία ανάλογα με την θέση ονομάζεται "positional error", ή αν θέλετε, σφάλμα θέσης ( δεν ξέρω εάν το αποδίδω σωστά ).
Αυτό το positional error, εκτός από την θέση, επηρεάζεται και από το εύρος ταλάντωσης του μπαλανσιε (balance wheel), γνωστό και ως "amplitude", το είδος και τύπο της Τρίχας (hairspring), και το "ζύγισμα" του μπαλανσιε. Όλα αυτά είναι αλληλένδετα και πρέπει να είναι σωστά ρυθμισμένα, έτσι ώστε το ρολόι να έχει όσο το δυνατόν μικρότερο positional error.
Πώς όμως η θέση και συνεπώς η βαρύτητα επηρεάζει το μπαλανσιέ ειδικότερα ?
O άξονας του μπαλανσιέ στηρίζεται σε "κουζινέτα" σε κάθε του άκρη ( τα γνωστά μας jewels). Κάθε κουζινέτο έχει και ένα "καπάκι" (end stone), που σκοπό έχει να περιορίζει την αξονική μετατόπιση αλλά και να συγκρατεί το λιπαντικό
Στην φωτό φαίνεται σε τομή ένα τέτοιο κουζινέτο, μαζί με το έλασμα που απορροφά τους κραδασμούς ( φωτό από "SJX").
Όταν λοιπόν το ρολόι και άρα και ο μηχανισμός του βρίσκεται σε οριζόντια θέση, ο άξονας του μπαλανσιέ ακουμπά και στηρίζεται μόνο στο "καπάκι", συνεπώς η επιφάνεια επαφής είναι η ελάχιστη, προφανώς και οι τριβές θα είναι οι ελάχιστες.
Όταν το ρολόι είναι στο πλάι, η επιφάνεια επαφής του άξονα με το κουζινέτο είναι πολύ μεγαλύτερη και άρα και οι τριβές αυξάνονται, με άμεση επίδραση ΤΗΝ ΜΕΙΩΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΟΥΣ ΤΑΛΑΝΤΩΣΗΣ, με αποτέλεσμα διακύμανση στην χρονομετρία
Οι διακυμάνσεις που προκαλούν οι τέσσερις κάθετες θέσεις, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την ρύθμιση του μηχανισμού (αυτό που γράφτηκε πρίν πως ο τεχνίτης πρέπει να ξέρει τις συνήθειες του ιδιοκτήτη).
Θα δείτε πολλές φορές μια καλιμπρα να αναγράφει σε πόσες θέσεις έχει ρυθμιστεί από τον κατασκευαστή. Οι πιο "προσεγμένες" και καλορυθμισμενες διαφημίζουν ότι έχουν ρυθμιστεί σε έξι θέσεις, ενώ οι 5 θέσεις θεωρούνται ως η ιδανική ρύθμιση σε σχέση και με το κόστος....
Συνεχίζεται................
